Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania skutków kradzieży tożsamości, po przejściu procedury legislacyjnej , został podpisany przez Prezydenta 13 lipca 2023 roku. Ustawa weszła w życie następnego dnia po opublikowaniu.
Inicjatorzy regulacji przedstawili projekt jako zmierzający do zwiększenia ochrony przed nadużyciami wynikającymi z kradzieży danych osobowych i ograniczenia zjawiska wyłudzania środków finansowych poprzez zaciąganie zobowiązań finansowych na inną osobę w sposób nieuprawniony. Przed wprowadzeniem tej regulacji, osoba nie planująca zaciągania zobowiązań nie miała możliwości pełnego zastrzegania swoich danych które spowodowałyby automatyczne zablokowanie czynności prawnej.
Rozwiązaniem, okazało się umożliwienie osobie której dane dotyczą, nieodpłatnego zastrzeżenia lub cofnięcia zastrzeżenia numeru PESEL za pośrednictwem usługi elektronicznej na gov.pl, osobiście w siedzibie organu gminy lub za pośrednictwem aplikacji mObywatel.
Od 17 listopada 2023 r. Polacy mają możliwość zastrzeżenia swojego numer PESEL w nowopowstałym rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL
Czym jest rejestr zastrzeżeń?
- jest centralnym zbiorem danych osobowych pełnoletnich osób fizycznych, prowadzonym w systemie teleinformatycznym,
- został uruchomiony w celu zapobiegania negatywnym konsekwencjom nieuprawnionego wykorzystania danych osobowych osób, które dokonają zastrzeżenia numeru PESEL.
Co zawiera:
W rejestrze gromadzone są następujące dane:
- numer PESEL,
- informacja o zastrzeżeniu numeru PESEL,
- informacja o chwili zastrzeżenia numeru PESEL,
- informacja o cofnięciu zastrzeżenia numeru PESEL,
- informacja o chwili cofnięcia zastrzeżenia numeru PESEL,
- oznaczenie organu albo podmiotu rejestrującego zastrzeżenie albo cofnięcie zastrzeżenia numeru PESEL.
Celem rejestru jest wzmocnienie ochrony przed nadużyciami wynikającymi z kradzieży danych osobowych. Zjawisko to niestety nasila się, wystarczy podać za Związkiem Banków Polskich , iż w roku 2023 udaremniono blisko 10 000 przypadków prób wyłudzeń – posługując się cudzymi dokumentami – kredytów i pożyczek o wartości 296 mln zł. Stanowi to rekord – przynajmniej od roku 2008. Rejestr ma ograniczyć skalę zjawiska zaciągania na skradzione dane, zobowiązań finansowych i majątkowych.
Do tej pory jeszcze nie w pełni Rejestr spełnia swoją rolę. Aby to się stało, koniecznym jest zobligowanie kluczowych instytucji do weryfikacji numerów PESEL w bazie.
Od 1 czerwca 2024 r. na określone grupy podmiotów – w tym na banki, instytucje pożyczkowe, leasingowe, dostawców usług telekomunikacyjnych, zostaje nałożony obowiązek weryfikacji zastrzeżenia numeru PESEL osoby przed zawarciem określonego rodzaju umów np. kredytu lub pożyczki. Zawarcie umowy mimo istniejącego zastrzeżenia skutkować będzie brakiem możliwości dochodzenia roszczeń z niej wynikających wobec posiadacza numeru PESEL.
Ten obowiązek sprawi, że Rejestr będzie w zdecydowanie większym stopniu chronił przed kradzieżą danych i jednocześnie zabezpieczał interesy potencjalnych wierzycieli. znacząco zatem podniesie się poziom bezpieczeństwa i ochrona przed potencjalnymi konsekwencjami nieuprawnionego użycia danych osobowych.
Bogusław Gębarowski
