Zarówno przedsiębiorcy jak i konsumenci mogą wkrótce mieć znaczne większe trudności w uzyskaniu kredytu. Może się to w bardzo niekorzystny sposób odbić na całej gospodarce.
Znane w ekonomii pojęcie zapaści kredytowej (z ang. „credit crunch”) może spowodować ograniczenie w dostępie do kredytów w tym także zaostrzenie kryteriów ich przyznawania., co dalej skutkuje w blokowaniu dostępu do pieniądza . Według ekspertów bankowych, tempo wzrostu polskiego sektora bankowego w relacji do wzrostu PKB jest zbyt powolne a kontynuacja takiego trendu może ograniczać rozwój gospodarki.
Z podobnym zjawiskiem mieliśmy do czynienia podczas kryzysu w roku 2008. Wówczas kredytowanie gospodarstw domowych spadło o 25 proc. a przedsiębiorstw nawet o 33 proc. Według szacunków, PKB Polski zmniejszyło się wtedy o 1 pp.
Przed polskim sektorem bankowym, wielkie wyzwania i to nie tylko w związku z pandemią i lockdownem z wiosny tego roku i jego konsekwencjami w gospodarce.
Zaskakujące rynek – w warunkach utrzymującej się inflacji – comiesięczne trzy obniżki stóp procentowych które spowodowały historycznie najniższe stopy procentowe, mają bezpośredni wpływ na oprocentowane kredytów i dalej na przychody odsetkowe banków. Banki nigdy wcześniej nie były w podobnej sytuacji. Ponadto, obniżki stóp procentowych – dodajmy tak radykalne – mają większe oddziaływanie na wyniki banków niż pogorszenie portfela kredytowego i zwiększenie poziomu kredytów nieregularnych. Ma to bezpośredni związek ze specyfiką polskiej bankowości i przewadze stosowania przez banki zmiennego oprocentowania kredytów w odniesieniu do aktualnie obowiązujących stóp procentowych banku centralnego. Dodając do tego fakt, iż większość przychodów banków pochodzi z dochodów odsetkowych, tak drastyczne obniżenie stóp z jaki mieliśmy do czynienia w tym roku musi mieć głęboki wpływ na wyniki banków.
Pogorszenie wyników banków może spowodować, że będziemy obserwować dalsze poszukiwanie nowych przychodów, poprzez zastosowanie opłat do tej pory nie stosowanych , dalszą redukcje sieci placówek bankowych, w obecnej sytuacji po wybuchu pandemii coraz mniej licznie odwiedzanych przez klientów.
Czasy wysokiej rentowności banków mamy już za sobą. Dziś z racji obciążeń finansowych na rzecz budżetu państwa i Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, utrzymanie rentowności wydaje się bardzo trudne.
Nie bez znaczenia pozostaje też kwestia tzw. frankowiczów. Na skutek głośnego wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE korzystnego dla tej grupy kredytobiorców, w okresie od października 2019 do sierpnia 2020 wg szacunkowych danych zebranych przez jedną z kancelarii obsługującej frankowiczów ( nie ma publicznie dostępnej bazy orzeczeń w sprawach frankowych), odnotowano ponad 500 orzeczeń sądowych z czego około 85 % to przegrana banków. O ile te dane mogą być nieprecyzyjne , o tyle widoczna jest tendencja wzrostowa w linii orzeczniczej na korzyść klientów banków.
Ponieważ umowy kredytowe poszczególnych banków w swoich zapisach często znacznie się różnią zarówno treścią jak i konstrukcją, ma to oczywisty wpływ: po pierwsze na wyrok ale tez na szybkość procedowania sprawy. Wpływ na zwiększoną liczbę rozstrzygnięć ma fakt posiadania w zapisach umów kredytowych postanowień umownych umieszczonych w rejestrze klauzul niedozwolonych.
Stale rośnie liczba nowych spraw a linia orzecznicza bardziej sprzyja klientom niż bankom, co dalej ma przełożenie na zwiększający się poziom rezerw celowych na ryzyko prawne.
Kolejna kwestia to skuteczność dochodzenia roszczeń w Polsce. Bez efektywnego procesu dochodzenia roszczeń, koszt kredytu musi być wyraźnie wyższy i będzie istotnie wpływał na kształtowanie gospodarki.
Dziś, w dobie pandemii sektor bankowy oczekuje i potrzebuje zmiany standardowego procesu windykacji. To oczekiwanie kierowane jest do podmiotów windykacyjnych obsługujących proces. Podmioty windykacyjne dziś powinny stworzyć nowe procedury i nowe procesy, które sprostają oczekiwaniom bankowców. Proces windykacji musi być przede wszystkim elastyczny, co oznacza wdrożenie dodatkowych narzędzi dostosowanych do obecnej sytuacji . Powinny one pozwolić na identyfikację powodów zadłużenia, a więc na identyfikację tych przedsiębiorców i konsumentów, którzy mają dziś realne problemy finansowe wywołane pandemią i zastosowanie właściwych metod odzyskania wierzytelności lub jej restrukturyzacji.
**********
Bogusław Gębarowski
Dyrektor ds. Rozwoju Biznesu
Kancelaria Radców Prawnych Ryszewski Szubierajski Sp.k.
Kancelaria oferuje kompleksową obsługę spraw w zakresie zarządzania wierzytelnościami, począwszy od etapu przedsądowego, aż po uzyskanie zaspokojenia na drodze egzekucji komorniczej lub wpisania należności w koszty uzyskania przychodu. Specjalizujemy się w zarządzaniu wierzytelności z sektora finansowego. Pracownicy Kancelarii na każdym etapie postępowania podejmują działania zmierzające do osiągnięcia jak najwyższej skuteczności. W toku postępowania egzekucyjnego w sposób aktywny nadzorujemy prowadzone przez komorników działania, w szczególności pod kątem poprawności i terminowości podejmowanych w sprawie czynności.
