W dniu 01.01.2015 r. weszła w życie ustawa z dnia 5 grudnia 2014 r. o Karcie Dużej Rodziny (Dz.U. Dz.U.2014.1863 z 23.12.2014 r. zwana dalej ustawą KDR). Zamysłem ustawodawcy było stworzenie programu umożliwiającego rodzinom wielodzietnym łatwiejszy dostęp do instytucji kultury, rozrywki, edukacji czy też innego rodzaju usług np. ulg przy dokonywaniu opłat związanych z korzystaniem z komunikacji miejskiej.
W jaki sposób można stać się beneficjentem programu Karty Dużej Rodziny? Komu ona przysługuje?
Żeby odpowiedzieć na powyższe pytania należy spojrzeć na art. 10 ust. 1ustawy KDR. W celu uzyskania Karty członek dużej rodziny winien złożyć wniosek do gminy ( w praktyce wójta, burmistrza lub prezydenta miasta) właściwej ze względu na miejsce zamieszkania członka rodziny wielodzietnej. Wraz z wnioskiem ubiegający się winien ponadto przedłożyć (art. 10 ust. 4 ustawy KRD):
oryginały lub odpisy dokumentów potwierdzających prawo do przyznania Karty, w szczególności:
1) w przypadku rodzica – dokument potwierdzający tożsamość oraz oświadczenie, że rodzic nie jest pozbawiony władzy rodzicielskiej ani ograniczony we władzy rodzicielskiej przez umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej w stosunku do co najmniej trojga dzieci;
2) w przypadku małżonka rodzica – dokument potwierdzający tożsamość oraz akt małżeństwa;
3) w przypadku dzieci w wieku do ukończenia 18. roku życia – akt urodzenia lub dokument potwierdzający tożsamość;
4) w przypadku dzieci w wieku powyżej 18. roku życia – dokument potwierdzający tożsamość oraz oświadczenie o planowanym terminie ukończenia nauki w danej placówce;
5) w przypadku dzieci legitymujących się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności w wieku powyżej 18. roku życia – dokument potwierdzający tożsamość oraz orzeczenie o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności;
6) w przypadku dzieci umieszczonych w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka – postanowienie o umieszczeniu w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka;
7) w przypadku osób przebywających w dotychczasowej rodzinie zastępczej albo w rodzinnym domu dziecka, o których mowa w art. 37 ust. 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej – oświadczenie o pozostawaniu w dotychczasowej rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka
Problematyczne niekiedy staje się zdefiniowanie osoby członka rodziny wielodzietnej. W myśl art. 4 ust. 1 ustawy KRD:
Prawo do posiadania Karty przysługuje członkowi rodziny wielodzietnej, przez którą rozumie się rodzinę, w której rodzic (rodzice) lub małżonek rodzica mają na utrzymaniu co najmniej troje dzieci:
1) w wieku do ukończenia 18. roku życia;
2) w wieku do ukończenia 25. roku życia – w przypadku gdy dziecko uczy się w:
a) szkole – do dnia 30 września następującego po końcu roku szkolnego,
b) szkole wyższej – do końca roku akademickiego – w którym jest planowane ukończenie nauki zgodnie z oświadczeniem, o którym mowa w art. 10 ust. 4 pkt 4;
3) bez ograniczeń wiekowych – w przypadku dzieci legitymujących się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności.
3. Prawo do posiadania Karty nie przysługuje rodzicowi, którego sąd pozbawił władzy rodzicielskiej lub któremu sąd ograniczył władzę rodzicielską przez umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej, chyba że sąd nie pozbawił go władzy rodzicielskiej lub jej nie ograniczył przez umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej w stosunku do co najmniej trojga dzieci.
4. Prawo do posiadania Karty nie przysługuje rodzicowi zastępczemu lub prowadzącemu rodzinny dom dziecka, w przypadku gdy sąd orzekł o odebraniu im dzieci z uwagi na niewłaściwe sprawowanie pieczy zastępczej.
Czy za członka rodziny wielodzietnej można potraktować osobę, która nie jest prawnym opiekunem/ rodzicem ani też małżonkiem rodzica trojga dzieci? Zdarza się, że organy administracji samorządowej odmawiają w takim przypadku przyznania KDR. Wykładnia językowa każe przypuszczać, że jeżeli osoba tworząca rodzinę wielodzietną nie jest rodzicem żadnego z dzieci, ani też małżonkiem rodzica, to osoba ta nie wchodzi w zakres hipotezy ww. normy prawa.
Podkreślić jednak należy, że jeżeli rzeczona osoba de facto ma ,,na utrzymaniu” trójkę dzieci spełniających przesłanki z art. ust. 1 pkt 1-3 ustawy KDR tj. przyczynia się do zaspokajania ich potrzeb materialnych i tworzy wraz ze swym partnerem wspólnie z dziećmi rodzinę, to uprawnienie do przyznania KDR jej się należy. Istotne znaczenie ma bowiem przesłanka tworzenia wraz z pozostałymi osobami rodziny wielodzietnej, nie zaś formalno-prawna wieź łącząca poszczególnych członków rodziny.
