Upadłość konsumencka jest sposobem na uwolnienie się od długów. Korzystają z niej osoby niewypłacalne, które nie są w stanie spłacać zaciągniętych pożyczek oraz kredytów. Instytucja ta jest tym coraz bardziej powszechna w czasach pandemii, kiedy znacznemu pogorszeniu uległa sytuacja finansowa Polaków.
Warto jednak zadać sobie pytanie, czy ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest na pewno słusznym rozwiązaniem?
Na wstępie należy podkreślić, iż ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie jest równoznaczne z umorzeniem długów. W przeciwnym razie byłoby to sprzeczne z celem upadłości konsumenckiej. Chociaż pierwszoplanowym celem upadłości konsumenckiej jest oddłużenie osoby fizycznej, to jednak przy zachowaniu słusznych praw wierzycieli – postępowanie w tym przedmiocie należy prowadzić tak, aby nie pozbawiało ono dłużnika w przyszłości motywacji do zwiększonej staranności. Sama bowiem możliwość kolejnego umorzenia zobowiązań przy odwołaniu się do zasad słuszności i humanitaryzmu może stanowić zachętę do przeciwnej postawy dłużnika. Zasadą jest zatem, że umorzenie zobowiązań upadłego powinno zostać poprzedzone próbą spłacenia przynajmniej części zadłużenia. Dopiero w przypadku stwierdzenia, że osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że nie byłby on zdolny do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli, sąd powinien umorzyć jego zobowiązania bez ustalenia planu spłaty. (Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2021 r., (I CSKP 100/21), LEX nr 3220045).
W procesie dotyczącym upadłości sąd ustala plan spłaty wierzycieli zawierający zasady spłacania zadłużenia oraz wyznacza syndyka, który jest odpowiedzialny za zarządzanie majątkiem upadłego oraz dokonywanie podziału środków między wierzycieli. Umorzenie części lub całego zadłużenia ma charakter wyjątkowy. Co więcej, istnieją ściśle określone rodzaje zadłużenia, które nie mogą podlegać umorzeniu. Do tej kategorii należą m. in. długi alimentacyjne, kary grzywny zasądzone przez sąd, a także długi z tytułu odszkodowań i rent.
Zalety upadłości konsumenckiej
Przede wszystkim jako pierwszą zaletę upadłości konsumenckiej należy wskazać możliwość zatrzymania wszelkich postępowań sądowych dotyczących zadłużenia, a także egzekucji komorniczych i naliczania karnych odsetek. Ponadto, bez znaczenia pozostaje wielkość zobowiązań, ani też czas pozostawania w zwłoce z ich spłatą. Należy także pamiętać, iż w 2020 r. doszło do zliberalizowania przepisów dotyczących ogłoszenia upadłości. Od tej pory nie funkcjonuje przepis dotyczący obowiązku udowodnienia braku winy konsumenta w doprowadzeniu do jego niewypłacalności. W konsekwencji ogłoszenie upadłości jest łatwiejsze oraz nie tak wymagające jak dotychczas.
Wady ogłoszenia upadłości konsumenckiej
Upadłość konsumencka wiąże się jednak także z negatywnymi następstwami. Jako najdalej idący skutek należy wskazać utratę praw do swojego majątku. Wszelkie nieruchomości oraz wartościowe ruchomości zostają przeznaczone na uregulowanie zadłużenia. Co więcej, bardzo często dochodzi do zajmowania części wynagrodzenia przez syndyka. Tym samym zadłużenie nie dość, że jest spłacane z całego majątku dłużnika, to jeszcze bez jego kontroli. Osoba, która ogłosiła upadłość musi liczyć się także z niemożnością zaciągnięcia nowych zobowiązań, pożyczek oraz kredytów bez wcześniejszej zgody sądu. Ponadto należy pamiętać, że informacje dotyczące upadłości są powszechnie dostępne. Tym samym upubliczniane są m. in. takie dane osobowe jak imię, nazwisko, adres zamieszkania oraz numer PESEL.
Jeszcze do niedawna ogłoszenie upadłości dla wielu osób było ostatecznością. Obecnie coraz częściej w oczach wielu stanowi ona możliwość szybkiego pozbycia się problemu. Należy jednak zaznaczyć, iż przed zastosowaniem tak kategorycznego środka warto zastanowić się nad negocjowaniem warunków spłaty zobowiązania i wypracowania z wierzycielem polubownego rozwiązania sporu dostosowanego do sytuacji życiowej oraz możliwości finansowych.
Podsumowując, ogłoszenie upadłości powinno zostać zastosowane dopiero po wykorzystaniu wszelkich dostępnych możliwości oraz gruntownym przemyśleniu takiego kroku. Może bowiem wyjść na jaw, że korzyści wcale nie będą tak duże jak się na początku wydawało. Zdecydowanie się na ogłoszenie upadłości jest uzasadnione tylko przy wystąpieniu uzasadnionych sytuacji, np. w przypadku utraty kontroli nad sytuacją finansową, zaciągnięcia zobowiązań znacznie przewyższających możliwości ich spełnienia na ustalonych warunkach, czy też trudnej sytuacji życiowej, np. poważnej choroby.
Kamila Łapińska
Aplikantka radcowska
