Elektroniczne postępowanie upominawcze (EPU), w zamyśle miało stanowić równoważnik wezwania do zapłaty, a tym samym jak najkrótszą, a jednocześnie najszybszą drogę w odzyskiwaniu wierzytelności.
Jak skutecznie wyegzekwować należności w elektronicznym postępowaniu upominawczym?
Dysponując tytułem wykonawczym wydanym w elektronicznym postępowaniu upominawczym, w myśl art. 783 § 4 k.p.c. można wszcząć egzekucję przeciwko dłużnikowi na dwa różne sposoby. Z takim wnioskiem możemy bowiem wystąpić zarówno w tradycyjnej, pisemnej formie, dołączając jedynie dokument uzyskany z systemu teleinformatycznego wraz z treścią tytułu egzekucyjnego oraz treścią klauzuli wykonalności. W taki sposób organ egzekucyjny z łatwością zweryfikuje nie tylko jego istnienie, ale i treść, zgodnie z art. 797 § 3 k.p.c. Co więcej, wniosek o wszczęcie egzekucji wierzyciel może złożyć bezpośrednio za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, w formie tzw. elektronicznego wniosku o wszczęcie egzekucji (art. 797 § 2 k.p.c.). Wówczas, wystarczy wskazać organowi egzekucyjnemu tytuł wykonawczy – wydrukiem wniosku i wydrukiem weryfikacyjnym zajmuje się zaś komornik.
Niezależnie od sposobu, który wybierzemy, organ egzekucyjny każdorazowo ma obowiązek sprawdzenia w systemie teleinformatycznym zgodności wydruku weryfikacyjnego z elektronicznym tytułem wykonawczym. Fakt prowadzenia egzekucji na podstawie elektronicznego tytułu wykonawczego komornik odnotowuje w systemie, wskazując także datę jej zakończenia oraz także wynik (§ 6 i 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 grudnia 2009 r. w sprawie szczegółowych czynności Krajowej Rady Komorniczej oraz szczegółowych czynności komornika związanych z egzekucją prowadzoną na podstawie elektronicznego tytułu wykonawczego – Dz. U. Nr 224, poz. 1805).
Co musi zawierać złożony w sposób tradycyjny wniosek o wszczęcie egzekucji? W pierwszej kolejności musi on spełniać szczególne warunki formalne określone przepisami działu III tytułu I części III kodeksu postępowania cywilnego, a także warunki przewidziane w podstawowym art. 126 k.p.c. tożsame dla wszystkich pism procesowych. Przy czym, nie ma tu znaczenia, że egzekucja będzie prowadzona na podstawie elektronicznego tytułu wykonawczego. W sytuacji, gdy wniosek taki składany jest przez pełnomocnika, do pisma należy dołączyć także stosowne pełnomocnictwo bądź uwierzytelniony odpis pełnomocnictwa, w myśl art. 126 § 3 k.p.c.
Podkreślenia wymaga, że obowiązek wykazania umocowania do działania w sprawie egzekucyjnej obciąża nie tylko pełnomocnika reprezentującego wierzyciela w elektronicznym postępowaniu upominawczym, ale także tego, który zgłasza swoją wolę dopiero na etapie egzekucji. Słusznie wskazał na to Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 30 listopada 2011 roku (III CZP 74/11). Nie od dziś bowiem wiadomo, że kwestia prawidłowego umocowania pełnomocnika ma kluczowe znaczenie w postępowaniu cywilnym. Zgodnie ze znajdującym odpowiednie zastosowanie w postępowaniu egzekucyjnym art. 379 pkt 2) k.p.c., nienależyte umocowanie pełnomocnika jednej ze stron prowadzi do nieważności postępowania. Dlatego też, organ prowadzący postępowanie kontroluje prawidłowość umocowania pełnomocnika niemal na każdym jego etapie.
Jeśli chodzi zaś o wymogi formalne elektronicznego wniosku egzekucyjnego, wymogi te znajdują swoje odzwierciedlenie w systemie teleinformatycznym, za którego pośrednictwem jest składany. Mimo, że treść takiego wniosku znacznie różni się od treści wniosku składanego w tradycyjnej formie pisemnej, wymogi formalne wniosków dla obu form pozostają wspólne, na co należy zwrócić uwagę. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w ww. uchwale, takim wymogiem niewątpliwie jest obowiązek przedłożenia dokumentu pełnomocnictwa, stanowiącego dowód na okoliczność, że osoba składająca wniosek o wszczęcie egzekucji w imieniu osoby trzeciej jest uprawniona do jej reprezentacji. Wskazania jednak wymaga, że brak jest technicznej możliwości złożenia dokumentu pełnomocnictwa z chwilą składania wniosku elektronicznego. Dokument taki musi zostać przedłożony organowi egzekucyjnemu tradycyjną formą listowną.
W art. 783 § 31 i § 4 k.p.c. oraz w rozporządzeniu wykonawczym, o którym mowa w art. 783 § 5 k.p.c., ustawodawca uregulował formę oraz postępowanie klauzulowe w sytuacji, gdy tytuł egzekucyjny stanowi orzeczenie wydane w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Takim orzeczeniem wydanym w EPU jest niewątpliwie nakaz zapłaty, przesądzający o obowiązku spłaty przez dłużnika wierzycielowi dochodzonej pozwem kwoty, a także o obowiązku pokrycia kosztów postępowania nakazowego zasądzonych w nakazie, w przypadku, gdy taka podstawa istniała. Zgodnie z art. 783 § 4 k.p.c. oraz art. 781 § 12 k.p.c., sąd właściwy do prowadzenia postępowania w EPU z urzędu nadaje klauzulę wykonalności, przy czym wyłącznie w zakresie obowiązku i na rzecz wierzyciela oraz przeciwko dłużnikowi wymienionemu w treści tytułu wykonawczego (art. 782 § 2 k.p.c.). Taka klauzula pozostaje w systemie teleinformatycznym. W przypadkach, gdy tytuł egzekucyjny ma być opatrzony tzw. konstytutywną klauzulą wykonalności, postępowanie klauzulowe nie należy do właściwości funkcjonalnej sądu właściwego do rozpoznawania spraw w elektronicznym postępowaniu upominawczym, ale do sądu rejonowego właściwości ogólnej dłużnika, który nadaje taką klauzulę na zasadach ogólnych, zmodyfikowanych w zakresie objętym art. 781 § 13 k.p.c.
Postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu wydanemu w elektronicznym postępowaniu upominawczym musi zostać opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym i łączy z tytułem egzekucyjnym w systemie teleinformatycznym. Połączenie to pozwala na taką organizację systemu teleinformatycznego, która jest gwarancją, że każdorazowe udostępnienie klauzuli wykonalności ujawnia nie tylko jej treść, ale także fakt nadania oraz treść tytułu egzekucyjnego, któremu taką klauzulę nadano.
Na zakończenie należy dodać, że postępowanie egzekucyjne, które zostało wszczęte na wniosek złożony w formie elektronicznej, niczym nie rożni się od egzekucji prowadzonej w oparciu o tradycyjny, pisemny wniosek, w zakresie czynności egzekucyjnych podejmowanych w jego toku, bowiem już sama korespondencja pomiędzy stronami a organem egzekucyjnym prowadzona jest poza systemem teleinformatycznym. Mimo wielu ułatwień, proces ten różni się jednak rejestracją takiego wniosku, a także wiąże z faktem odnotowania zakończenia egzekucji. W efekcie, przyjęte przez ustawodawcę rozwiązania w ramach elektronicznego postępowania upominawczego nie mogą być przenoszone na inne postępowania, w których taki system nie znajduje zastosowania, co tyczy się m.in. postępowania egzekucyjnego.
Autorka:
Marlena Wysocka
Aplikantka radcowska
Kancelaria Radców Prawnych Ryszewski Szubierajski Sp.k.
