Ustawodawca w ramach Tarczy Antykryzysowej wprowadził różne rodzaje wsparcia finansowego, mające na celu obniżenie negatywnych skutków nagłego spadku dochodów przedsiębiorców i pracowników, a także wykonawców umowy cywilnoprawnej. Tym samym zaczęły się pytania, co z dłużnikami, którym takie wsparcie przysługuje? Czy komornik ma prawo prowadzić egzekucję z tych szczególnych świadczeń?
Wraz z ograniczeniami mającymi na celu zwalczanie i zapobieganie COVID-19 pojawiły się w Polsce problemy gospodarcze. Wielu przedsiębiorców odnotowało znaczny spadek obrotów gospodarczych, a dla pracowników czy zleceniobiorców coraz trudniejsze stało się utrzymanie stałego źródła dochodu. Odbiło się to dość mocno na skuteczności egzekucji komorniczych. Szanse na zakończenie postępowania wobec spłaty zadłużenia maleją wraz z pogłębianiem się kryzysu finansowego wśród aktualnych dłużników.
Z konkretnymi propozycjami rozwiązania wyżej opisanego problemu przyszedł ustawodawca. Wśród regulacji Tarczy Antykryzysowej znalazły się takie, w świetle których przedsiębiorcy czy pracownikowi przysługuje forma rekompensaty z tytułu pogorszenia sytuacji materialnej spowodowanego pandemią. Niektóre z nich stanowią ulgę w świadczeniach, a inne związane są z bezpośrednim przepływem gotówki na konto korzystającego z pomocy państwa. To właśnie te drugie, mogłyby teoretycznie zainteresować komorników w kontekście prowadzenia egzekucji. Wśród nich wyróżniamy:
- Dofinansowanie do wynagrodzenia pracowników
Wychodząc naprzeciw pracodawcom, wprowadzona została możliwość 3-miesięcznego dofinansowania do pensji należnej pracownikom. Z tej formy pomocy można skorzystać przy spełnieniu następujących warunków: odnotowanie spadku obrotów gospodarczych, niezaleganie w kontekście należności publiczno-prawnych do końca trzeciego kwartału 2019 r., a także brak przesłanek do ogłoszenia upadłości.
- Pomoc do umów cywilnoprawnych
Dotyczy sytuacji, gdy umowa cywilnoprawna zawarta została przed 1 kwietnia 2020 r., a nie mogła zostać wykonana, bądź została wykonana w ograniczonym zakresie. Możliwe jest w tej sytuacji otrzymanie świadczenia trzykrotnie, w wysokości maksymalnie 2080 zł.
- Świadczenie postojowe dla przedsiębiorców
Ustawodawca wprowadził tu dwie stawki: 2080 zł oraz 1300 zł. Pierwszą kwotę mogą otrzymać osoby, które rozpoczęły działalność gospodarczą przed 1 kwietnia 2020 r., przy czym jej nie zawiesiły, a spadek przychodu w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku wynosił 15 procent w stosunku do miesiąca poprzedniego, albo do zawieszenia działalności doszło po 31 stycznia 2020 r. O niższą wartość świadczenia można się ubiegać w przypadku rozliczania karty podatkowej oraz zwolnienia z podatku VAT. Zarówno w pierwszym jaki i drugim przypadku dodatkowym wymogiem jest brak innego tytułu do ubezpieczeń społecznych oraz posiadanie obywatelstwa polskiego czy też prawa do czasowego lub stałego pobytu na terytorium Polski. Świadczenie można otrzymać maksymalnie trzy razy.
- Pożyczka ze środków Funduszu Pracy
Jest to jednorazowa pożyczka do kwoty maksymalnie 5 tysięcy złotych udzielana mikroprzedsiębiorcy, której okres spłaty nie może przekroczyć 12 miesięcy (przy czym należy pamiętać, że termin ten liczy się od trzymiesięcznego okresu karencji). Zaletą tej formy pomocy jest niskie oprocentowanie pożyczki. Ponadto możliwe jest jej umorzenie wraz z odsetkami, jeśli mikroprzedsiębiorstwo będzie funkcjonowało przez co najmniej trzy miesiące od dnia udzielenia pożyczki.
Co na to komornicy?
Komornik nie ma prawa zająć żadnego z powyższych świadczeń. Przy niektórych wyżej wymienionych formach wsparcia, jak np. w przypadku pożyczki ze środków Funduszy Pracy, nie zostało to określone w nowych regulacjach wprost, ale należy wziąć pod uwagę inne przepisy, dotyczące chociażby egzekucji z sum przyznanych przez Skarb Państwa. Z unormowań tych wynika, że szczególne formy wsparcia- a za taką można uznać pożyczkę z Funduszu Pracy- nie podlegają egzekucji komorniczej (art. 831 par. 1 pkt 2 KPC).
Jednakże fakt, że egzekucja ze świadczeń przyznawanych w ramach Tarczy Antykryzysowej jest zakazana, nie oznacza, że do zajęć tych środków nie dochodzi. Zdarza się bowiem, że komornik przekazuje do Wierzyciela środki będące wsparciem ze strony państwa. Dlaczego zdarzają się do takie sytuacje?
Komornik, który zajmuje konto bankowe dłużnika, nie ma z reguły informacji, skąd pochodzą zgromadzone na nim środki. Jedynie bank jest w stanie określić źródło pochodzenia tych pieniędzy. Informując więc komornika o stanie zajętego konta i w dalszej kolejności przekazując środki, może stwierdzić, czy faktycznie wszystkie oszczędności dłużnika podlegają egzekucji.
A co jeśli doszło już do zajęcia środków finansowych pochodzących ze świadczeń należnych dłużnikowi w oparciu o Tarczę Antykryzysową?
W takiej sytuacji to dłużnik musi wykazać bezprawne zajęcie środków. W tym konkretnym przypadku jego pretensje zarówno do komornika jak i wierzyciela są bezpodstawne. Warto dodać, że od momentu poinformowania komornika o środkach znajdujących się na zajętym rachunku bankowym do momentu przekazania ich musi upłynąć termin siedmiu dni. Tym samym ustawodawca dał czas dłużnikowi do składania stosownych wyjaśnień odnośnie wyjętych spod egzekucji zasobów finansowych.
Można więc stwierdzić, że regulacje Tarczy Antykryzysowej w zakresie pomocy finansowej państwa dla przedsiębiorców, pracowników i wykonawców umowy cywilnoprawnej faktycznie stanowią wsparcie w tej trudnej pod względem gospodarczym sytuacji. Najmniej zadowoleni mogą być komornicy, których skuteczność spada wraz z pogorszeniem się sytuacji materialnej dłużników. Z drugiej zaś strony można stwierdzić, że pomoc ze strony państwa w utrzymaniu ciągłości działania przedsiębiorstwa czy też doraźne wsparcie pracowników i zawierających umowy cywilnoprawne, znacznie zmniejsza negatywne skutki trudnej sytuacji gospodarczej. Tym samym daje to nadzieję wierzycielom i komornikom na możliwość skutecznej egzekucji komorniczej w przyszłości. Gdyby nie konkretna, materialna pomoc wprowadzona przez ustawodawcę w ramach Tarczy Antykryzysowej, już teraz komornicy mogliby masowo wydawać postanowienia o umorzeniu egzekucji ze względu na ich bezskuteczność. Tymczasem dłużnicy, wraz z nowymi regulacjami, otrzymali możliwość minimalizacji strat finansowych, wierzyciele – szansę na odzyskanie pieniędzy, zaś komornicy – perspektywę poprawy statystyk odnoszących się do skuteczności działań.
Autorka:
Anna Błazińska
Specjalista ds. postępowania egzekucyjnego
Kancelaria Radców Prawnych Ryszewski Szubierajski Sp.k.
